Cá ngược dòng và lá xuôi dòng

Suốt dọc đường, chú tiểu chốc chốc lại trách móc sư già: “Ngồi trong thiền phòng niệm kinh thoải mái biết bao, tại sao nhất định phải ngàn dặm xa xôi ra ngoài hóa duyên kia chứ?”

Đi đến bờ sông, chú tiểu nhìn thấy mấy con cá bơi ngược dòng, lại bắt đầu mượn đề tài phát huy: “Mấy con cá này ngốc thật, bơi ngược dòng, quả là tốn sức, quả là vất vả.”

“Nhưng chúng đang hưởng thụ niềm vui đấy!” Sư già bảo.

“Rõ ràng rất cực nhọc, làm sao vui vẻ được?” Chú tiểu lầu bầu.

“Điều chúng hưởng thụ là niềm vui của sự phấn đấu!” Sư già đáp.

“Bơi xuôi dòng chẳng phải an nhàn hơn, dễ chịu hơn ư? Chẳng phải có thể hưởng thụ niềm vui lớn hơn ư?” Chú tiểu cãi lại.

“Con có nhìn thấy phiến lá vàng kia không?” Sư già chỉ một phiến lá vàng dập dềnh trên mặt nước nói: “Chỉ có những thứ đã chết mới trôi giạt xuôi dòng, mới hưởng thụ kiểu an nhàn và dễ chịu này mà thôi!”

(Hoàng Tiểu Bình)